Korekta i redakcja wspóÅ�czesnych tekstów pisanych w jÄ�zyku polskim lub tÅ�umaczonych na jÄ�zyk polski może nastrÄ�czaÄ� wielu problemów. Niewyszukany, zubożaÅ�y, zbrutalizowany zasób sÅ�ów naszej spoÅ�ecznoÅ�ci, szczególnie internetowej, odbija siÄ� jaskrawo, kiedy przeglÄ�damy wpisy na forum lub komentarze zamieszczone pod artykuÅ�ami na przeróżne tematy. Wiele do życzenia pozostawiajÄ� także same artykuÅ�y, nawet te pojawiajÄ�ce siÄ� w popularnych portalach internetowych i posiadajÄ�ce czÄ�sto swój papierowy odpowiednik. Stylistyka, ortografia (mimo zaÅ�Ä�czonych sÅ�owników elektronicznych), interpunkcja i zwykÅ�a estetyka tekstów caÅ�kowicie ulegÅ�y ekspresji, dowolnoÅ�ci. SÅ�owo pisane ma nieÅ�Ä� przede wszystkim Å�adunek emocji, jÄ�zykowe normy schodzÄ� w tym momencie na dalszy plan. Kolokwializmy wplatane w oficjalne zdania, nieuzasadnione znaki przestankowe (gÅ�ównie wykrzykniki), nieznajomoÅ�Ä� podstawowych prawideÅ� polszczyzny, nagminne kalki z jÄ�zyków obcych, modne wyrazy (jak edycja, spektakularny, wiodÄ�cy...), sÅ�owa-wytrychy (asortyment, szeroki...), puste ozdobniki (praktycznie, konkretnie, przysÅ�owiowy...), używanie wyrazów znaczenia których używajÄ�cy nie rozumie to przypadÅ�oÅ�Ä� nie tylko mÅ�odych forumowiczów, ale też dziennikarzy, naukowców, polityków, tÅ�umaczy. SÅ�owo staÅ�o siÄ� narzÄ�dziem marketingowym. Moda na emocje wyrażane w blogu, czatach przeniosÅ�a siÄ� nawet na jÄ�zyk naukowy, niestety nie idÄ�c przy tym w parze z dbaÅ�oÅ�ciÄ� o sÅ�owo. CaÅ�Ä� machinÄ� wprawiono w ruch stwierdzeniem, że przecież – tak jak Å�piewaÄ� – pisaÄ� każdy może. JÄ�zykoznawcy jednak, wbrew pozorom, pozytywnie oceniajÄ� ten stan. Upowszechnienie Internetu spowodowaÅ�o czÄ�stsze wyrażanie siebie poprzez pisanie. ByÄ� może wiÄ�c z biegiem czasu, jeÅ�li oczywiÅ�cie uzus pozwoli, owo skrzyżowanie jÄ�zyka mówionego i pisanego nabierze ogÅ�ady, która na razie pozostaje tylko w bystrym oku i sprawnych palcach korektorów purystów.

 

 

Osoby trudniÄ�ce siÄ� korektÄ� tekstów, internetowe i stacjonarne biura – nierzadko tÅ�umaczeÅ� – oferujÄ�ce kompleksowe usÅ�ugi nie tylko w dziedzinie przekÅ�adu, ale też redagujÄ�ce od nowa dostarczane teksty i dbajÄ�ce równoczeÅ�nie o merytorycznÄ� poprawnoÅ�Ä� zapewne nie stracÄ� dÅ�ugo klientów. Szczególnie tych, którym zależy na wysokiej jakoÅ�ci sÅ�owa, mam tu na myÅ�li np. kancelarie prawne, uniwersytety, agencje wydawnicze, agencje PR, urzÄ�dy...
 

Jakie cechy zatem, wedle powyższego, powinien posiadaÄ� korektor i redaktor tekstów? Po pierwsze, musi mieÄ� niebywaÅ�e wyczucie jÄ�zykowe. Po drugie, obowiÄ�zuje go bezwzglÄ�dnie znajomoÅ�Ä� zasad poprawnoÅ�ci jÄ�zykowej. WyksztaÅ�cenie filologiczne przyda siÄ� na pewno, lecz – nad czym ubolewam – nie jest wyznacznikiem jakoÅ�ci. Sama znam dobrze polonistów piszÄ�cych „wogóle”, „wziÄ�Å�Ä�”, mówiÄ�cych „tu pisze” i „fakt autentyczny”. Po trzecie, przyda siÄ� tzw. „renesansowy umysÅ�”, czyli wszechstronnoÅ�Ä�, umiejÄ�tnoÅ�Ä� poruszania siÄ� w gÄ�szczu przeróżnych tematów, od medycyny poprzez filmoznawstwo do ezoteryki, od biologii molekularnej przez historiÄ� do astrofizyki... KtoÅ� może mi tu zarzuciÄ�, że pachnie już copywritingiem, ale jak inaczej korygowaÄ� bÅ�Ä�dy, jeżeli samemu nie ma siÄ� pomysÅ�u choÄ�by na styl odpowiadajÄ�cy danemu tekstowi. Po czwarte, spostrzegawczoÅ�Ä� wraz z dokÅ�adnoÅ�ciÄ� – bezcenne podczas korekty dÅ�ugich, nudnych tabelek z rzÄ�dami liczb, najeżonych skrótami i specjalistycznÄ� terminologiÄ�. Po piÄ�te, przyda siÄ� erudycja. UmiejÄ�tne posÅ�ugiwanie siÄ� zwiÄ�zkami frazeologicznymi sprawia, że wypowiedź staje siÄ� barwniejsza, niepospolita, Å�wiadczy o dużej wiedzy i kulturze czÅ�owieka. Po szóste, w dobie elektronicznego kolportażu sÅ�owa wymogiem staÅ�o siÄ� sprawne obsÅ�ugiwanie edytorów tekstu. Bez nich ani rusz, temat – moim zdaniem – wymaga osobnego artykuÅ�u. Po siódme, dodatkowym atutem bÄ�dzie znajomoÅ�Ä� jÄ�zyków obcych, gdyż korekta tÅ�umaczenia odbywa siÄ� czÄ�stokroÄ� wraz z wglÄ�dem do materiaÅ�u źródÅ�owego (wówczas nosi miano weryfikacji), tÅ�umaczowi może siÄ� wszak zdarzyÄ� pominiÄ�cie zdania, wersu, czasem caÅ�ego akapitu.
 

PodsumowujÄ�c, jeÅ�li ktoÅ� zdecyduje siÄ� na tÄ� pracÄ�, drobiazgowÄ�, wymagajÄ�cÄ� spÄ�dzania wielu godzin przed monitorem komputera, musi zadaÄ� sobie pytanie, czy posiada chociaż czÄ�Å�Ä� umiejÄ�tnoÅ�ci wyżej wypunktowanych, czy ma predyspozycje do wykonywania tego zawodu. Nie wystarczy byÄ� filologiem z wyksztaÅ�cenia – jak pisaÅ�am. Trzeba byÄ� poniekÄ�d artystÄ�, który z miÅ�oÅ�ci do sÅ�owa wydobÄ�dzie z niego sens, prawdÄ� i przekaże odbiorcy. Przecież od zawsze chodzi o to, by – cytujÄ�c Juliusza SÅ�owackiego – „jÄ�zyk giÄ�tki powiedziaÅ� wszystko, co pomyÅ�li gÅ�owa”.

 

 

Stopka autorska: mgr filologii polskiej Ewelina Ogio�da, specjalista ds. PR