Historia i ciekawostki j�zykowe dotycz�ce du�skiej firmy Lego

Klocki Lego to plastikowe zabawki sÅ�awne na caÅ�y Å�wiat. Firma Lego z miejscowoÅ�ci Billund w Danii mogÅ�aby uchodziÄ� za wzór do naÅ�ladowania w zakresie rozwijania kreatywnoÅ�ci poprzez zabawÄ�. ZaÅ�ożycielem firmy byÅ� Ole Kirk  Christiansen, który w latach trzydziestych XX wieku w swoim tartaku zaczÄ�Å� robiÄ� zabawki wystrugane z jednego klocka drewna. SÅ�aby popyt na tradycyjne wyroby z drewna pchnÄ�Å� OLEGO do poszukiwania nowej linii produktów. Z czasem wpadÅ� na to, by te drewniane zabawki skÅ�adaÅ�y siÄ� z podzespoÅ�ów, drewnianych elementów, z których można byÅ�oby zÅ�ożyÄ� caÅ�oÅ�Ä�. OkazaÅ�o siÄ�, iż byÅ� to strzaÅ� w dziesiÄ�tkÄ�. Dzieci uwielbiaÅ�y skÅ�adaÄ� drewniane zabawki. Ole stworzyÅ� nazwÄ� marki „Lego” poprzez scalenie dwóch duÅ�skich wyrazów – „zabawa” i „dobrze” w myÅ�l zasady, iż dobra zabawa to podstawa! Później okazaÅ�o siÄ�, iż sÅ�owo „Lego” oznacza też w jÄ�zyku Å�aciÅ�skim „Ja skÅ�adam” bÄ�dź „Ja tworzÄ�”. Zbieg okolicznoÅ�ci czy szósty zmysÅ� Olego?! W każdym bÄ�dź razie w tych klockach jest prawdziwa magia, gdyż można z nich zbudowaÄ� wszystko to, co sobie tylko wymarzymy!
 

  

30 lat później, tj. w 1960 roku, jego syn – Godtfred Kirk Christiansen – porzucajÄ�c zabawki z drewna na rzecz klocków z plastiku stworzyÅ� oryginalny system stanowiÄ�cy podstawÄ� produktów Lego po obecne czasy. Jakkolwiek technologia produkcji i skÅ�adu plastiku ulegÅ�a zmianie w XXI wieku – obecnie do produkcji klocków Lego stosuje siÄ� tworzywo sztuczne znane jako ABS, czyli poli(akrylonitryl-co-butadien-co-styren). 

WzglÄ�dem plastiku z lat dziewiÄ�Ä�dziesiÄ�tych ubiegÅ�ego stulecia nowa technologia produkcji klocków Lego wykazuje wiele przewag nad swoim poprzednikiem – klocki sÄ� znacznie odporniejsze na odksztaÅ�cenia termiczne oraz odbarwienia (blakniÄ�cie pod wpÅ�ywem Å�wiatÅ�a sÅ�onecznego). Ponadto jeszcze lepiej do siebie pasujÄ� i wystÄ�pujÄ� w o wiele bogatszej gamie dostÄ�pnych kolorów i ksztaÅ�tów. Szacuje siÄ�, iż wraz z minifigurkami (potocznie zwanymi hipkami) dostÄ�pnych jest obecnie, bagatela!, 70 000 różnych typów klocków Lego (biorÄ�c pod uwagÄ� odmienne ksztaÅ�ty i kolory, wariacje nadruków itd.). Każdego roku firma wydaje okoÅ�o 200 nowych zestawów różnych serii klocków Lego, w tym pojawia siÄ� 30 nowych typów klocków (nowe ksztaÅ�ty lub klocki o znanych ksztaÅ�tach, lecz w nowej kolorystyce). Paleta barw na 2020 rok to okoÅ�o 55 kolorów, przy czym pojawiÅ� siÄ� nowy kolor – różowopomaraÅ�czowy, taki „żarówiasty”. Można czasem trafiÄ� na unikatowe klocki, które historycznie wystÄ�piÅ�y tylko w jednym zestawie (np. krzew w kolorze pomaraÅ�czowym, podczas gdy ten sam ksztaÅ�t klocka w kolorze żywozielonym jest popularny). WÅ�ród kolekcjonerów i budowniczych Lego takie pereÅ�ki z czasem niesamowicie zyskujÄ� na wartoÅ�ci.

Wielu pewnie zaskoczy fakt, iż firma Lego jest najwiÄ�kszym na Å�wiecie producentem opon samochodowych! Każdego roku z taÅ�m produkcyjnych wyjeżdża 300 milionów sztuk miniaturowych opon samochodowych Lego. To naturalnie wyglÄ�dajÄ�ce gumowe, czarne opony – elementy do aut i innych pojazdów zabawkowych Lego, jedynie w znacznie mniejszej skali niż opony prawdziwych samochodów. WyglÄ�da zatem na to, że na Å�wiecie jest wiÄ�cej pojazdów poruszajÄ�cych siÄ� na koÅ�ach firmy Lego niż jakiejkolwiek innej firmy, np. aut marki Fiat.

Do koÅ�ca 2019 roku firma Lego wyprodukowaÅ�a aż ponad 8 miliardów minifigurek Lego. Minifigurki, potocznie zwane "hipkami", to ruchome postacie o żóÅ�tych gÅ�ówkach obecnie wydawane z nadrukami wyrażajÄ�cymi emocje – tzw. ludziki. Na Å�wiecie żyje 7,8 miliarda ludzi, czyli liczebnoÅ�Ä� ludzików Lego jest wyższa niż liczebnoÅ�Ä� populacji ludzi caÅ�ego globu!  

Rozwijanie wÅ�asnej twórczoÅ�ci z klocków Lego – MOC, czyli w jÄ�zyku angielskim My Own Creation

Nowe lub używane klocki na sztuki można zamawiaÄ� przez platformÄ� sprzedażowÄ� Lego w naszym sklepie online "Leo Masters Lol-and" pod adresem https://store.bricklink.com/jajko. Przez tÄ� stronÄ� można uzupeÅ�niÄ� swój zestaw o brakujÄ�ce, zgubione klocki lub zÅ�ożyÄ� dawno wycofany ze sprzedaży zestaw w dobrej cenie poprzez zakup na sztuki. ChoÄ� serwis ten jest wykorzystywany do zakupu minifigurek kolekcjonerskich, jednakże przede wszystkim – do zaopatrywania siÄ� w konkretne klocki do budowy wÅ�asnych projektów z Lego. Takie autorskie projekty noszÄ� nazwÄ� MOC [czytaj: mok]. Akronim ten w jÄ�zyku angielskim pochodzi od pierwszych liter trzech sÅ�ów „My Own Creation”, czyli „moje wÅ�asne dzieÅ�o”. MOC-i czÄ�sto przybierajÄ� kolosalne rozmiary wielkich makiet wystawowych, postaci w skali czÅ�owieka a nawet funkcjonalnych budynków mieszkalnych w skali 1:1. NajwiÄ�ksza makieta w Krakowie na wystawie „HistoryLand” w starym budynku dworca kolejowego to odtworzone w dużej skali miejsce kultu maryjnego „Jasna Góra” w CzÄ�stochowie. Do zbudowania tego MOC-a użyto, bagatela!, 350 000 klocków. Dla przykÅ�adu najwiÄ�ksze komercyjne zestawy z klocków w caÅ�ej historii firmy Lego obejmujÄ� 5923 elementy (Tadż Mahal, Lego Creator Expert, nr zestawu 10 256) czy wchodzÄ�ce wÅ�aÅ�nie na rynek Rzymskie Koloseum obejmujÄ�ce 9 035 elementów (Lego Creator Expert, nr zestawu 10 276).


 

Budowanie zestawów zwykle przynosi sporÄ� satysfakcjÄ�, natomiast wyrażanie siebie poprzez wÅ�asne projekty z klocków Lego to już wyższy poziom, który może przynieÅ�Ä� ogromne zadowolenie i szereg doznaÅ� estetycznych. Budowanie z klocków może przyjÄ�Ä� wówczas wspólny mianownik z pracÄ� artysty-rzeźbiarza, który dÅ�utem dÅ�ubie w drewnie, wydobywajÄ�c z tego materiaÅ�u magiczne ksztaÅ�ty i opowiadajÄ�c fascynujÄ�ce historie! Oprócz statycznych wrażeÅ� wizualnych klocki Lego dajÄ� możliwoÅ�Ä� obserwacji ruchu (kolejki elektryczne, wiatraki zasilane silnikami na baterie), wydobycia dźwiÄ�ku (zÅ�ożony mechanizm z silnikiem, np. cykliczne uderzanie ramienia zakoÅ�czonego mÅ�otem w kowadÅ�o) i Å�wiatÅ�a (diody LED).
 

PodobieÅ�stwa pomiÄ�dzy ukÅ�adaniem z klocków Lego a wykonywaniem tÅ�umaczeÅ� pisemnych

Dochodzimy teraz do meritum – jakie wspólne cechy można odnaleźÄ� pomiÄ�dzy klockami Lego oraz tÅ�umaczeniami pisemnymi? JeÅ�li siÄ� dobrze przyjrzymy, znajdziemy kilka ciekawostek. Do jednych i drugich używa siÄ� rÄ�k i mózgu. Z klocków budujemy rÄ�kami, podczas gdy w tÅ�umaczeniach pisemnych identycznie używa siÄ� dÅ�oni do uderzania w klawiaturÄ� komputera oraz wertowania sÅ�owników drukowanych czy surfowania po sÅ�ownikach online. OczywiÅ�cie aby stworzyÄ� piÄ�kne dzieÅ�o z klocków (MOC, np. zbudowaÄ� Å�redniowieczne miasteczko) czy też wiernie przetÅ�umaczyÄ� choÄ�by dzieÅ�o samego Shakespeare’a, oddajÄ�c klimat oryginaÅ�u, gÅ�owÄ� trzeba mieÄ� nie od parady! KolejnÄ� i chyba najważniejszÄ� paralelÄ�, która przychodzi mi teraz na myÅ�l, jest wspólna cecha budowli z Lego oraz tÅ�umaczeÅ� pisemnych polegajÄ�ca na tym, że jedne i drugie skÅ�adajÄ� siÄ� z drobnych elementów, cegieÅ�ek.



W jÄ�zyku Lego te cegieÅ�ki to „brick-i” [czytaj: briki], czyli pojedyncze, niepodzielne plastikowe kostki – klocki. W jÄ�zyku tÅ�umaczenia odpowiednikiem klocków byÅ�yby pojedyncze litery, z których buduje siÄ� wyrazy. Wyrazy to pojedyncze sekwencje (kroki) w instrukcji skÅ�adania zestawu z Lego. Z kolei wyrazy, Å�Ä�czÄ�c siÄ�, tworzÄ� zdania i caÅ�e akapity, podobnie jak zespolona masa klocków stanowiÄ�ca wiÄ�kszy element konstrukcyjny (np. budynek) caÅ�ego naszego projektu (np. makiety miasta). W przypadku instrukcji w zestawie mamy kilka-kilkanaÅ�cie ponumerowanych woreczków z klockami, np. trzy woreczki z numerem 1 potrzebne sÄ� do przejÅ�cia poczÄ�tkowych kroków z instrukcji skÅ�adania. Dopiero po ich zÅ�ożeniu otwieramy kolejne woreczki z numerem 2, by w tym przysÅ�owiowym stogu siana Å�atwiej odnaleźÄ� naszÄ� igÅ�Ä� – konkretny element. PrzykÅ�adowo genialny zestaw Lego Ideas „Szkielety Dinozaurów”, nr 21 320, w którym tyranozaura budujemy z instrukcji nr 1, a triceratopsa z instrukcji nr 2 wpisuje siÄ� w ww. schemat uporzÄ�dkowania materii. Taki zabieg zapobiega chaosowi, by z wielu drobnych elementów stworzyÄ� harmonijnÄ� caÅ�oÅ�Ä� – czy to zbudowaÄ� MOC-a lub zestaw czy wykonaÄ� tÅ�umaczenie pisemne na jÄ�zyk angielski lub duÅ�ski.
 

Budowanie z klocków jawi siÄ� niczym budowanie zdaÅ�. JeÅ�li rzecz ma siÄ� tyczyÄ� porównania do budowania z klocków Lego, różnica, jaka przychodzi mi na myÅ�l pomiÄ�dzy wykonywaniem tÅ�umaczenia tekstu technicznego, czyli specjalistycznego a wykonywaniem tÅ�umaczenia literatury piÄ�knej (proza i poezja) leży w pewnym niuansie. Zadaniem tÅ�umacza technicznego jest bezbÅ�Ä�dne i wierne oddanie sensu tekstu źródÅ�owego w tÅ�umaczeniu tekstu specjalistycznego, przy czym forma nie ma tutaj wiÄ�kszego znaczenia. Z kolei zadaniem tÅ�umacza literatury piÄ�knej jest indywidualna interpretacja tekstu oryginaÅ�u, a forma ma ogromne znaczenie. Pierwszy przypadek to jak budowanie zestawu Lego zgodnie z instrukcjÄ� (porównanie do tÅ�umaczenia instrukcji obsÅ�ugi maszyny). Przypadek drugi to jak budowanie MOC-a, czyli dostarczenie twórczej wartoÅ�ci dodanej, wymagajÄ�cej wysublimowanych zdolnoÅ�ci i umiejÄ�tnoÅ�ci zabawy sÅ�owem.  

Budowanie wg instrukcji, choÄ� – co prawda – przynoszÄ�ce sporÄ� satysfakcjÄ�, jest kopiowaniem czyjegoÅ� pomysÅ�u i polega na dziaÅ�aniu odtwórczym, podobnie jak wykonywanie czyjegoÅ� utworu muzycznego. Toteż tÅ�umacz pisemny, szczególnie tÅ�umacz literatury piÄ�knej i beltrystyki, podobnie jak budowniczy z klocków Lego, powinien byÄ� raczej artystÄ� (wirtuozem) niż rzemieÅ�lnikiem, by móc tworzyÄ� wspaniaÅ�e dzieÅ�a, jak np. przekÅ�ady pióra StanisÅ�awa BaraÅ�czaka. KażdÄ� rzecz można wyraziÄ� poprzez budowlÄ� z klocków, niczym w tÅ�umaczeniach, gdzie tekst źródÅ�owy, np. w jÄ�zyku polskim, byÅ�by odpowiednikiem pierwowzoru (np. prawdziwego obiektu, którym zainspirowaliÅ�my siÄ� do stworzenia naszej budowli MOC) celem przedstawienia go jak w lustrzanym odbiciu w innym jÄ�zyku. Może i trochÄ� zagmatwana ta paralela, demagogiczna, jakkolwiek – gdy lepiej wgryźÄ� siÄ� w materiÄ� – wydaje mi siÄ� wystarczajÄ�co logiczna.

 

Ciekawostki o inwestowaniu w klocki LEGO

OdnoÅ�nie inwestycji w dowolny zestaw klocków Lego eksperci szacujÄ�, iż Å�rednioroczna stopa zwrotu z tego typu inwestycji wynosi aż 14%, tj. wiÄ�cej niż z wszystkich innych instrumentów finansowych (lokat, dewiz, obligacji, akcji, funduszy inwestycyjnych, nieruchomoÅ�ci czy metali szlachetnych itd.). W praktyce jednak kupujÄ�c atrakcyjny zestaw niedÅ�ugo przed jego wycofaniem z rynku (Å�redni czas życia produktu to 3 lata, zakres 1-5 lat), np. Lego Creator Expert, Lego Ideas, i odkÅ�adajÄ�c go na póÅ�kÄ� bez otwierania pudeÅ�ka w idealnym stanie na rok-dwa czÄ�sto można zyskaÄ� aż 100 lub 200 procent. JeÅ�li natomiast otworzymy zakupiony zestaw, pobawimy siÄ� nim i zechcemy go sprzedaÄ� w stanie używanym za kilka lat, to z pewnoÅ�ciÄ� nic nie stracimy, a nawet możemy zyskaÄ� okoÅ�o 30% jego wartoÅ�ci, o ile firma przestanie go już produkowaÄ�. Porównawcze badania statystyczne pokazujÄ�, iż maÅ�e, tanie zestawy w danym okresie procentowo zyskujÄ� wiÄ�cej na wartoÅ�ci niż te duże i drogie, jakkolwiek rozdrobnienie stwarza wiÄ�ksze problemy z ich upÅ�ynnieniem, toteż w nakÅ�adzie czasu poÅ�wiÄ�conego na ich sprzedaż online (pakowanie, wysyÅ�ka) upatrywaÅ�bym raczej mniej intratny interes. Klocki Lego sÄ� ponadto narzÄ�dziem inwestycyjnym niskiego ryzyka. Od czasów powstania firmy nie zdarzyÅ�a siÄ� żadna znaczÄ�ca zapaÅ�Ä� cenowa niczym bessa na rynku akcji. Zwykle wycofane zestawy klocków Lego notujÄ� staÅ�y, stabilny wzrost cen na przestrzeni lat i dzisiÄ�cioleci. DoÅ�wiadczenie pokazuje, iż ryzyko nagÅ�ego spadku ceny historycznego kultowego zestawu w praktyce istnieje w zasadzie tylko wówczas, gdy firma Lego podejmuje decyzjÄ� o wznowieniu produkcji tegoż zestawu, np. swoich reedycji doczekaÅ�y siÄ� Tadż Mahal czy rakieta Apollo Saturn V. Jednak i tak wznowienie posiada pewnÄ� kosmetycznÄ� modyfikacjÄ� zestawu (set różni siÄ� kilkoma elementami), ma nadany inny numer i dla prawdziwych kolekcjonerów pierwotna jego wersja w dÅ�uższym czasie w zasadzie nic nie traci na przyroÅ�cie ceny. Najdroższy obecnie zestaw to żóÅ�ty zamek z serii Lego Castle (nr 375, wydany w 1978 r.). Nowy, w zapieczÄ�towanym pudeÅ�ku bez oznak uszkodzenia osiÄ�ga obecnie cenÄ� aż 32 000 PLN po 42 latach od emisji. Aż trudno uwierzyÄ�, gdyż to tylko plastikowa zabawka. WartoÅ�Ä� kolekcjonerska nie zna sufitu cenowego!
 

Dobra porównywarka cen klocków Lego znajduje siÄ� w serwisie https://promoklocki.pl. Oprócz zdjÄ�Ä� zestawów, numeru katalogowego, ceny katalogowej producenta, unikatowych informacji nt. liczby elementów w pudeÅ�ku, znajdziemy tam też trendy cenowe – wykresy zmian cen z danych historycznych. W serwisie facebook można doÅ�Ä�czyÄ� do grupy "Inwestowanie w Lego". ZnaleźÄ� tam można przydatne informacje na temat tego, kiedy dany zestaw schodzi z póÅ�ek sklepowych, czyli najważniejszÄ� informacjÄ� o tym, kiedy jest ten moment, by go zakupiÄ� pod inwestycjÄ�. BÅ�Ä�dem byÅ�oby kupowanie pod inwestycjÄ� klocków w cenie katalogowej.
 

LEGO – zabawa, nauka, twórczoÅ�Ä�, sztuka, inwestycje

Firma znacznie wykracza poza promocjÄ� zwykÅ�ego budowania z klocków – oprócz zabawy stawia również na naukÄ�. PrzykÅ�adami mogÅ�yby byÄ� Lego Architecture Studio (nr produktu 21 050), tj. zestaw do projektowania obiektów budowlanych wraz z obszernym podrÄ�cznikiem napisanym przez najlepszych architektów na Å�wiecie, tudzież seria Mindstorms, czyli programowalne ukÅ�ady elektroniczne, z których można budowaÄ� „inteligentne” roboty, czy seria Lego Technics, która serwuje możliwoÅ�Ä� zbudowania i obsÅ�ugi zaawansowanych mechanizmów i rozwiÄ�zaÅ� technicznych (kóÅ� zÄ�batych, przekÅ�adni Å�limakowych, osi, silników elektrycznych, wysiÄ�gników teleskopowych, sprÄ�żyn, ukÅ�adów pneumatycznych)  stosowanych w różnych pojazdach (maszynach budowlanych, motorówkach, motocyklach, samochodach etc.).
 

Wobec tego klocki Lego to nie tylko zabawa, nauka, rozwój wÅ�asnej kreatywnoÅ�ci, twórcze wyrażanie swoich artystycznych aspiracji, projektowanie obiektów mieszkalnych (np. można wybudowaÄ� dom z bali w górach na podstawie wczeÅ�niej przygotowanej makiety z klocków Lego), lecz również dla niektórych narzÄ�dzie inwestycyjne.

Lego Masters Polska

 
TreÅ�Ä� i fotografie: Daniel Korcz, w drużynie z synem Wiktorem Korczem jako uczestnicy pierwszej polskiej edycji programu rozrywkowego Lego Masters, emitowanego w telewizyjnej stacji TVN. W dowolnej chwili odcinki można też oglÄ�daÄ� w streamingu online na platformie TVN player.pl.