Chorwacja jest jedynym paÅ�stwem, w którym zachowaÅ� siÄ� pierwszy alfabet sÅ�owiaÅ�ski, wyparty przez późniejszÄ� cyrylicÄ� w XII w. również z pozostaÅ�ych obszarów SÅ�owiaÅ�szczyzny (BuÅ�garii, Serbii, BoÅ�ni, Macedonii). Jest również jedynym krajem, w którym używano równoczeÅ�nie trzech alfabetów: gÅ�agolicy, cyrylicy i Å�acinki. W historii jÄ�zyka zjawisko to okreÅ�la siÄ� mianem trójalfabetycznoÅ�ci (tzw. tropismenost). GÅ�agolica w Chorwacji jest alfabetem dwóch różnych jÄ�zyków: liturgicznego cerkiewnego i narodowego starochorwackiego. W swej pierwotnej funkcji gÅ�agolica przetrwaÅ�a tu do XX w.

 

Pierwszym okresem ideologizacji jÄ�zyka jest zabranie autorstwa gÅ�agolicy Å�w. Cyrylowi i nadanie go Å�w. Hieronimowi-Chorwatowi. SymbolicznÄ�, ale jakże doniosÅ�Ä� rolÄ� odgrywa gÅ�agolica – pismo wyÅ�Ä�cznie chorwackie – rozpowszechnione zarówno już w jÄ�zyku starochorwackim, jak i poza liturgiÄ� w obrzÄ�dku sÅ�owiaÅ�skim jÄ�zyka starochorwackiego, co wyjaÅ�nia jej dÅ�ugÄ� obecnoÅ�Ä�, mimo iż funkcjÄ� komunikacyjnÄ� przejÄ�Å�a Å�acinka. W Chorwacji sÅ�owo „jÄ�zyk” byÅ�o używane także w znaczeniu „naród”:

 

                    I zagarnÄ�wszy caÅ�Ä� GrecjÄ� i BuÅ�gariÄ�, BoÅ�niÄ� i AlbaniÄ� naparli (Turcy) na jÄ�zyk chorwacki
                    posyÅ�ajÄ�c zastÄ�py wielkie. Wówczas zaÅ� poczÄ�li rabowaÄ� wszystkie ziemie chorwackie.

 

Idea gÅ�agolityzmu jako ruchu o charakterze narodowym zostaÅ�a w sposób najpeÅ�niejszy ujÄ�ta w jednym z dramatów S. Mileticia Tomislav, którego centralnÄ� postaciÄ� jest Grgur, biskup Ninu. Bohater ten zostaÅ� przedstawiony jako najwyższy zwierzchnik koÅ�cielnej organizacji paÅ�stwa. UważaÅ� on, że jÄ�zyk cerkiewnosÅ�owiaÅ�ski jest czymÅ� najÅ�wiÄ�tszym dla narodu chorwackiego, ponieważ w tymże jÄ�zyku modli siÄ� naród. Spór o gÅ�agolicÄ� oraz jÄ�zyk cerkiewny przemieniÅ� siÄ� w walkÄ� o sprawÄ� narodowÄ�. Grgur w dziele tym zostaje przedstawiony jako obroÅ�ca niepodlegÅ�oÅ�ci Chorwacji.

 

W ostatnich latach powstaÅ� ruch majÄ�cy na celu reaktywacjÄ� tradycji alfabetu gÅ�agolickiego. Znany jest on w Chorwacji jako neogÅ�agolityzm. DziaÅ�alnoÅ�Ä� tÄ� prowadzi przede wszystkim Towarzystwo PrzyjacióÅ� GÅ�agolicy zaÅ�ożone 22 lutego 1993 r. Zakres dziaÅ�alnoÅ�ci Towarzystwa: